Wydmy nad Narwią?

Ten kto znajdzie się w okolicach wsi Grądy-Woniecko koniecznie powinien odwiedzić pobliskie wydmy. Miejscowości tej nie szukajmy jednak nad morskim wybrzeżem, a na Podlasiu - w dolinie rzeki Narwi.


Piaszczyste wydmy w okolicach Grądów-Woniecko to bezcenny zabytek archeologiczny. Kiedy miliony lat temu lądolód kształtował dolinę Narwi pozostawił piasek, z którego dziś usypane są te „ruchome wyspy”. Stare nadrzeczne wydmy pamiętają naszych praprzodków i wiele mogłyby opowiedzieć o życiu ludzi w epoce kamienia. O codzienności tych, którzy wybrali to miejsce na swoje siedlisko i zakładali tu swoje osady tysiące lat przed naszą erą.

Ślady przeszłości

Wędrujący piasek do dziś odsłania okruchy przeszłości w postaci najdawniejszych śladów bytności człowieka na tym obszarze. Przy odrobienie szczęścia dojrzymy w piasku kręgi po paleniskach, a także fragmenty ceramicznych naczyń i niewielkich narzędzi z krzemienia. Najstarsze z nich pochodzą z epoki mezolitu, a znaczy to, że powstały około 8 – 5 tys. lat p.n.e. Odnaleziono tu również pozostałości po późniejszym osadnictwie, przypadającym na okres kultury łużyckiej, czyli wczesnej epoki żelaza.


Roślinność wydm

Wydmy stworzyły unikatowe środowisko do życia interesujących gatunków roślin, niespotykanych na innych terenach. Typowa dla wydm roślinność to przede wszystkim trawy, których pełzające kłącza niwelują niestabilność piaszczystego podłoża. Piasku uporczywie trzymają się kępy palusznika krwawego, kostrzewy owczej, trzcinnika piaskowego czy szczotlichy siwej. Obok rozczochranych traw wdzięczą się kolorowe rośliny kwiatowe. Wśród nich żółtymi barwami wyróżniają rozchodnik ostry i chroniona kocanka piaskowa. Fioletowa macierzanka natomiast zachwyca kuszącym zapachem.

Czy wydmy znikną?

Ekosytem wydm jest jednak zagrożony przez różnego rodzaju zaburzenia. Regeneracja uszkodzonej czy zadeptywanej roślinności jest niezwykle powolna. Brak gatunków stabilizujących piasek prowadzi do jego wywiewania i stopniowego obniżania wydm, które w efekcie zanikają. Dlatego ważne jest docenienie unikatowości tego miejsca i jego ochrona.

W okolicach wsi Grądy-Woniecko znajduje się bezcenny zabytek archeologiczny. Nadrzeczne wydmy były zasiedlane przez ludzi już w epoce kamienia. W miejscu tym nawet dziś można odnaleźć ślady ich osadnictwa.

Liczne gatunki traw są charakterystycznym elementem krajobrazu nadrzecznych wydm. 

 Działalność wiatru przyczynia się do systematycznego niszczenia nadnarwiańskich wydm.

Sucholubna, nisko płożąca się roślinność chroni wydmy przed postępującą degradacją. 

Dla takich widoków warto odwiedzić wydmy w czasie wiosennych rozlewisk. Wrażenia są niezapomniane. 

Na nadnarwiańskich wydmach można poczuć się jak nad morzem. 

Jedną z roślin, które upodobały sobie nadnarwiańskie wydmy jest macierzanka piaskowa.

Wiatr nieustannie smaga wydmy, tworząc na ich powierzchni fantazyjne wzory.

Pozostałości węgla drzewnego pochodzącego z pradawnego paleniska.

Fragmenty naczyń ceramicznych odkrywane przez piasek mogą mieć nawet kilka tysięcy lat. 

Na niektórych fragmentach ceramiki widać delikatne zdobienia. 

Najstarsze ze znalezionych na wydmach narzędzi krzemiennych pochodzą z okresu mezolitu. Posiadają one charakterystyczne cechy mikrolityzacji, czyli dążenia do stopniowego zmniejszania ich rozmiarów.